Kerst in Baskenland met Olentzero
Hij is vies, onbeschoft, een veelvraat en een dronkaard, maar toch komt hij snoep en lekkers uitdelen aan de kinderen, onder de neus van de Kerstman! In Baskenland komt de Olentzero, als Kerstmis nadert, van de berg naar beneden om warmte en licht in de huizen van de mensen te brengen. Ontdek het!
Olentzero, een mythisch figuur uit Baskenland
De kolenman is een personage uit de Baskische mythologie, veel ouder dan de kerstman die door Coca-Cola is uitgevonden. Volgens de traditie woont en werkt hij het hele jaar door in de bergen, maar verschijnt hij op kerstavond om houtblokken uit te delen aan de armen zodat niemand kou hoeft te lijden.
De mythe van Olentzero – de naam die aan de kersttijd wordt gegeven – vindt zijn oorsprong in de Bidasoa-vallei in Navarra en is door de eeuwen heen doorgegeven en heeft aanleiding gegeven tot talloze interpretaties. Tegenwoordig kijken kinderen met kerst reikhalzend uit naar de kolenman, maar dat was niet altijd zo. Vroeger werd het gebruikt om kinderen bang te maken. “Als je je niet gedraagt, komt de kolenman je halen! De kolenman, met zijn gezicht besmeurd met roet, zijn ruige baard en zijn haveloze kleren! Hij draagt een zwarte baret, rookt een pijp en houdt een bijl of sikkel vast. Het is waar dat hij op het eerste gezicht geen vertrouwen wekt. Tot overmaat van ramp zou hij zo dom zijn als een kool, onbeschoft, een veelvraat en een dronkaard. Maar één ding is zeker: hij heeft zijn hart op de juiste plaats!
In december komt Olentzero op zijn ezel of pottok (een klein Baskisch wild paard) uit de bergen en paradeert hij door de straten van steden en dorpen, waar hij als held wordt onthaald. Overal in Baskenland, van Bayonne tot Hendaye via Itxassou, zingen en vieren kinderen hem net als de kerstman.
Terug naar de basis
Olentzero blaast een traditie nieuw leven in waarvan men dacht dat deze op het punt van uitsterven stond en heeft een groot deel van Baskenland veroverd. Hij zou de kerstman bijna overschaduwen! Maar de echte reden waarom de kolenman van zijn berg naar beneden komt is om de winterzonnewende in te luiden (21 of 22 december), die de wedergeboorte van de zon en de terugkeer van het licht markeert. In de Middeleeuwen nam de kerk alles wat zij als heidens beschouwde in de maling en de Olentzero werd een boodschapper van de geboorte van Jezus!
foto © aiaraldea.com