Baskisch pelotte is een echt instituut in Baskenland. Deze oude sport is geërfd van jeu de Paume en wordt gespeeld op de frontons, trinquets en open pleinen van elk dorp. Hier vind je alles wat je moet weten om pelota te spelen als een echte Bask tijdens je volgende vakantie op camping Biper Gorri!
De regels van Baskisch peloton
Baskisch pelota (Euskal pilota, in het Baskisch) wordt één tegen één of in teams gespeeld. De baan (de open ruimte) bestaat uit een slagmuur (de fronton) en een speelveld, de cancha, waarop de pelota (de bal) stuitert.
Zodra de bal het doel heeft geraakt, moet de piloot (spelers) de bal terugspelen met een snelheid van meer dan 300 km/u. De bal is speelbaar zolang hij de muur raakt en terug op de baan stuitert.
Bij het doel moet de bal, die door een speler tegen de muur wordt geslagen, terugkaatsen langs een grens op een andere afstand. Er zijn veel variaties, elk met zijn eigen regels.
Een spel met evenveel specialiteiten als er provincies zijn in Baskenland
De Franse Baskische Pelota Federatie (FFPB) werd opgericht in 1921 en erkent bijna 22 verschillende specialiteiten van Baskische pelota. Tot de populairste behoren :
- De blote hand: wordt beschouwd als de koningin van het Baskische peloton, en ook de edelste, het is de meest natuurlijke omdat er geen instrumenten worden gebruikt. Net als de pioniers slaan de spelers de bal nog steeds met hun handpalmen. Het wordt gespeeld door twee tegen twee.
- Paleta: het populairste pelottespel voor iedereen (kinderen, volwassenen, mannen en vrouwen) wordt ook op de open baan gespeeld, 2 tegen 2, maar met behulp van een houten instrument, de palita, een “racket” waarmee de bal wordt geslagen.
- De grosse pala: gespeeld onder dezelfde omstandigheden als de palita, maar met een krachtiger instrument en een zwaardere bal.
- Joko Garbi (of kleine chistera): gespeeld met een rieten handschoen (de chistera), in een vrije positie, met 3 spelers per team.
- – Grand Chistéra: gespeeld met een krachtigere, kortere en ondiepere handschoen dan de Joko Garbi. Deze specialiteit wordt gespeeld op een open terrein, 3 tegen 3, op een 80 m lange fronton.
- Cesta Punta: de meest spectaculaire discipline, gespeeld 2 tegen 2 met een handschoen vergelijkbaar met Grand Chistéra, maar met een scherpere bal en geoefend in jaï-alaï, op een fronton van 56 meter met een voormuur, een linkermuur en een “rebote” muur achteraan.
De outfit van de pelottespeler
Tijdens toernooien kleedt de pelotari zich bijzonder zorgvuldig: een witte broek en een poloshirt met een kraag in de clubkleuren. Het is verplicht om beschermende brillen en een helm te dragen als je indoorspecialiteiten speelt (met een leren pelota), behalve als je met blote handen speelt.
Pelota (bal)
Pelota is de bal die wordt gebruikt door pelotaris. Er zijn verschillende maten, gewichten en samenstellingen van pelota’s, afhankelijk van het soort spel dat wordt gespeeld. Gewichten variëren van 52 tot 230 gram. De pelota bestaat uit een buxuskern met een diameter van 20 tot 36 mm, bekleed met verschillende lagen: latex, draad van scheerwol en katoendraad. Het geheel is bedekt met een handgenaaide geitenhuid.
Leren handschoen en chistera
Pelota wordt met blote handen gespeeld of met verschillende instrumenten: de leren handschoen en de chistera. De handschoen van koeienhuid of schapenvacht varieert in vorm en grootte, afhankelijk van de specialiteit, de morfologie van de speler en de positie in het spel (voor of achter). De chistera, wat “gooien” betekent in het Frans, is een rieten handschoen in verschillende maten en dieptes, vergelijkbaar met de mand die vroeger werd gebruikt om druiven te plukken. Deze handschoen met een frame van hazelaarhout wordt nog steeds met de hand gemaakt in Anglet.
Waar kun je pelota spelen tijdens de vakantie?
In de zomer biedt bijna elke stad en elk dorp in Baskenland introductiesessies in Baskisch pelota, cesta punta, barehand en pala. Aarzel niet om contact op te nemen met de clubs in Espelette, Cambo-les-bains, Urrugne, Saint-Jean-de-Luz, Saint-Jean-Pied-de-Port, Bidart en Biarritz. Meer informatie op de website van de Franse Baskische Pelota Federatie: ffpb.net
foto credit: VincentBauza-MonNuage
